72. Treść prawa autorskiego cz.2. Autorskie prawa majątkowe

Autorskie prawa majątkowe to podstawowe uprawnienie, obok praw osobistych, przysługujące autorowi z tytułu stworzenia utworu. Prawa te są zbywalne w każdy dozwolony przez prawo sposób (m.in.sprzedaż, darowiznę) oraz  podlegają dziedziczeniu, zarówno w drodze testamentu, jak i dziedziczenia ustawowego. Na treść autorskich praw majątkowych, opisanych art.17 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Pr.aut.), składa się wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Prawa majątkowe to kategoria władztwa nad określonym dobrem. Można powiedzieć, że prawo majątkowe daje właścicielowi określonego dobra nieomal nieograniczone prawo dysponowania tym dobrem. W ramach tego prawa może oczywiście swoje dobro udostępniać innym, ograniczać własne uprawnienia itd.

W samym pojęciu prawa majątkowego nie ma elementów wprost finansowych i ekonomicznych. Korzystanie z tego prawa może je jednak rodzić, chociażby w postaci pobierania określonych pożytków albo wynagrodzenia. Klasycznym przykładem prawa majątkowego jest prawo własności np. rzeczy. Autorskie prawo majątkowe to właśnie wyłączne władztwo autora nad stworzonym przez siebie utworem. Władztwo na każdym możliwym polu eksploatacji na którym utwór da się wykorzystać. Władztwo to skierowane jest przeciwko wszystkim, którzy chcieliby utwór eksploatować, zarówno w formie materialnej (np. płyta), jak i niematerialnej (np. odtworzenie z tej płyty). Do twórcy należy także decyzja o pobieraniu i wysokości wynagrodzenia za eksploatację.

Przenosząc treść tego uprawnienia na obowiązki użytkowników, można powiedzieć, że wyłącznie za zgodą twórcy można korzystać z jego utworu, tj. praw do eksploatacji utworu, jako dobra niematerialnego. Twórca może decydować także o tym, czy prawo to przeniesie na kogoś innego np. wydawcę, producenta czy osobę fizyczną. Wtedy, kiedy dochodzi do korzystania z utworu, twórca może domagać się za nie wynagrodzenia. I to odrębnego za każde odrębne pole eksploatacji (art. 45 Pr.aut. ).

Wszelkie formy korzystania z utworu nie mogą nastąpić wcześniej niż twórca udzieli na nie zgody. Brak zgody na korzystanie z utworu powoduje, że korzystanie z utworu jest naruszeniem autorskich praw majątkowych (rodzi odpowiedzialność cywilną z art.79 Pr.aut.) i przestępstwem (rodzącym odpowiedzialność karną z art.116 – 118 Pr.aut.). Ustawa przesądza także o tym, że twórca ma prawo majątkowe do każdego możliwego dla danego rodzaju utworu sposobu jego eksploatacji („na wszystkich polach”), sposobu rozpowszechniania, czyli udostępniania innym. Przykładowe, pola eksploatacji wymienia art.50 Pr.aut. tj. wykorzystanie w zakresie utrwalania i zwielokrotniania, w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, w zakresie rozpowszechniania w inny sposób (m.in. wykonanie, odtworzenie, nadawanie, udostępnianie w Internecie).