Historia ZAiKS-u

Krótkie dzieje organizacji

Przez cały 45-letni okres sprawowania tzw. władzy robotniczo-chłopskiej, ZAiKS, dzięki dyplomatycznym umiejętnościom swoich władz, zdecydowanej postawie i lojalności członków, a przede wszystkim dzięki zdrowemu ekonomicznemu myśleniu, zachował swą organizacyjną autonomię. Był to okres gęsto przetykany dramatycznymi wydarzeniami, naszpikowany administracyjno-finansowymi ograniczeniami będącymi wynikiem działania systemu nakazowo-rozdzielczego i rozbuchanych urzędniczych ambicji. Lawirując pomiędzy tymi rafami, ZAiKS kontynuował europejskie tradycje rozumienia ochrony praw autorskich, pielęgnował jak mógł międzynarodowe kontakty, sprawował nad twórcami, którzy powierzyli mu swoje utwory, opiekę materialną i socjalną. Pomimo licznych prób przejęcia go i przekształcenia w rządową agencję, ZAiKS przetrwał w swym tradycyjnym kształcie, nieskalany żadnym działaniem, które można by uznać za nieetyczne wobec swoich członków. Był dla twórców przystanią i swoistą "wyspą światła" na oceanie chaosu i ekonomicznej bzdury. W czasach komunistycznej dyktatury był przykładem instytucji na wskroś demokratycznej. I kiedy w 1989 roku Polska wkroczyła na drogę demokratycznych przemian, nasze Stowarzyszenie w oparciu o ten sam statut, wraz z innymi pokrewnymi organizacjami brało czynny udział w dyskusji nad projektem nowej Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a po jej wejściu w życie w 1994 roku, nad projektami nowelizacji i porządkowaniem rynku praw autorskich. Zapisy tej ustawy usankcjonowały istnienie ZAiKS-u jako organizacji zbiorowego zarządzania majątkowymi prawami autorskimi. Udało się również zachować i pielęgnować ów tradycyjny profil organizacji autorskiej jaką pokolenia polskich twórców dziedziczyły po swoich poprzednikach. Stąd, ten trudny czasem do ogarnięcia dualistyczny charakter ZAiKS-u, gdzie nowe stale przeplata się z tradycją.

Od samego początku w Stowarzyszeniu spotykali się i pracowali razem dla dobra zrzeszonych kolegów twórcy w różnym wieku, o różnym dorobku, artyści o skrajnych orientacjach politycznych i zróżnicowanym statusie majątkowym, ludzie różnej wiary i odmiennej życiowej filozofii. Tak jest dzisiaj i wierzymy, że tak będzie jutro. Jesteśmy pewni, że pomimo zmieniającego się świata i pojawiających się nowych problemów, często zaskakująco trudnych, ZAiKS pozostał organizacją realizującą te same ideały, jakie ponad 80 lat temu przyświecały jego twórcom - założycielom.